उत्साह
कम्ति थिएन,
खुशी उत्तिकै । जताततै माला र फुल
। घर रङ्ग्याउने र पिलपिले बत्ति टाग्ने काममा छिमेकीबिच होडबाजी नै चलेको थियो । कोहीपनि घर सजाउनमा अल्छे
देखिन्नथे । बाटोमा हिड्दैगर्दा प्रत्येक घरमा भलाकुसारी गरेको आवाज छर्लङ्ग
सुनिन्थ्यो । प्रदेश गएका छोरा, नाती, भाइभतिजा सबै जम्मा
भएका होलान् ? म मनमनै सोच्दै हिँड्दै थिए ।
हिजो
मात्र गाउँ झरेको थिए । उता शहरमा कम्ता हर्षोल्लास थिएन । मान्छेहरूको चहलपहल
उस्तै थियो । पट्का उत्तिकै पट्किन्थे तर यता भने गाउँ सुनसान थियो । अस्ति भर्खर
घरै अगाडी गाडी पल्टेर दर्जनौ मान्छे पाँखामा छरप्रस्ट देखेका गाउँले अझैँ त्रसित थिए
। मान्छे त के ? सिङ्गो गाडि नै धुजाधुजा भएथ्यो रे ! धन्न, दुईचारजना हामफालेर
बाचेछन् ।
तिहारको
चहलपहल र हतारो गाउँभरि सबैमा देखिन्थ्यो । कोही किनमेल गर्न बेसीटार बजार हिडेको भन्थे,
कोही दिदीबहिनी लिन, कसैका दाजुभाइ बेसीटारमा भर्खर गाडिबाट ओर्ले रे— फोन आयो । दुई हुल
फुच्चेहरू बेतोडले छेवैबाट हुईकिए ।
ल हेर !
सिकेदाई कि छोरी त माला उन्न सक्ने भईसकिछे । कसका लागि उनेकी है ! मोरी,
तेरी आमाले भाइ जन्माकी छैन न त । घरमा त एक्लै हो । खै ! बा-आमा ।
कार्किबारे काकिले सम्झेँथे भन्दे है । गाउँ नै थर्किने गरी ठुल्ठुला स्वरले कराउँदै
पसलकी काकी उकालो लागिन् । भारी ठूलै थियो । तिहारका लागि पसलका सामान लेराएको
होला । मैले अनुमान लगाए ।
०००००
गाउँ
सानो । हेर्दा चुटुक्क परेको । पहिलापहिला चाँडपर्व आउँदा शहरको
भन्दा कम्ता रमाइलो हुन्थेन । ५२ घरधुरी । दुई टोल— तल्लो टोल, माथिल्लो टोल । एउटै
बाजेका सन्तान रे ! पहिलापहिला खुब मिल्थे रे ! पर्दामर्दा गाउँनै जुट्थे रे ! तर
आजभोलि भने पहिलेको जस्तो एकता थिएन ।
खै ! किन
हो कुन्नी ? कसैले कसैलाई गन्दैनथे । त्यति राम्रोसँग कोही कसैसँग बोल्दैनथे ।
बाटामा भेटेकालाई बोलाउन खोज्यो चिडिँएर हिड्थे । एकै बाजेका
सन्तान भएरपनि ठुस्केर मुन्टो बटार्दै बाटो तताउँथे ।
दुई घर
माथि भलायखर्कमा बिजुली बलेछ, हाम्रोतिर आएन । हाम्रो टोलका लागि आएको बिजुलीका खम्बा समयमै लिन
नजाँदा अन्तैकाले लगेछ । गाउँका दाजुभाई पुन: पहल गर्न कोहि
गएनन् । को
जाने ? युवा सबै विदेशमा छन् । बुढाबुढीले के गर्न सक्थे
?
धारामा
पानी नआएको दुई महिना भईसकेछ । पानी बनाउँन पनि कोहि गएनछन् । पल्लो टोलका सबै
मिलेर बनाएछन् । तिमीहरूलाई पानी दिदैनौँ भन्दै हाम्रोतिर आउने पाइप काटेर ठेडी
ठोस्देछन् । अनि कहाँबाट आउथ्यो— पानी ।
वर्ष अघि
गाविसको बजेटबाट डोजरले बाटो खनेथ्यो । सबैले बेसीटारबाट जिल्ला सदरमुकाम जाने
छोटो बाटो भन्थे । शुरूका दुई चार महिना गाडि मज्जाले गुड्यो । तर, आजभोलि केका
गाडि गुड्नु ? कमिला तक हिड्न छाडेछ । बाटाभरी घाँस उम्रेछ । ठाँउ-ठाँउमा
डिल भत्केर थुम्का जम्मा भएछ । मर्मतका लागि पुन: जिल्लामा पहल गर्न गएनछन् ।
त्यही मौका छोपी पारीपट्टीका गाउँलेहरूले जिल्लामा पहल गरेर डाँडापारीबाटै
बाटो छिचोलेछन् । अहिले उतैबाट गाडि जिल्ला सदरमुकाम जादो रहेछ ।
00000
'आठ
बजिसक्यो— हैन, अझै सुतिराख्छस् । के कुम्भकर्ण भ'को ? उठ कान्छा, चिनि सकिएछ । बिहानबिहानै
चिया पिउन पाइएन । जा— पसलमा गएर लेरा ।'
छेवैमा
आएर आमा मलाई उठाउँदै हुनुहुन्थ्यो । उठ्ने मन नहुँदानहुँदै म उठे र पसलतिर लागे ।
मकै घारी छिचोलेर कान्ला उक्लिदै गर्दा पदमलाई भेटे तर ऊ ठुस्केर गयो, नमज्जा लाग्यो ।
खै ! के
भएछ कुन्नि ? सानामा कम्ता जम्थ्यो यसको र मेरो जोडी । आज के भयो ? किन बोलेन ? म
निराश मुद्रामा त्यहाँबाट पसलतिर हान्निए ।
"यो
सबको भाइभतिज हो । यसको बास उठाउँन पाइन्छ । अस्ति भैंसी बेच्यो । हिजो मकै ।
आज घरको ढोका बेचेछ । लिनेले बुझ्नु
पर्दैन् । यसको आमा छैन् । बाउँ यो जन्मिनु अघि नै मरे । एक्लो छ, मुर्ख छ । बुद्धि
एकरत्ति छैन् । यस्तालाई फकाएर सामान लिनुहुन्छ । आज जसले यसको सामान लिएको छ । म
त्यसको ढाड नखुस्काइ कहाँ छोड्छु र..."
हो— हल्ला गर्दै दुई ग्रुप
ग्वार्रर्रर्रर्र मथिल्लो टोलबाट डाको छाड्दै तलतिर छेवैबाट कुदे । म झस्किए ।
डरले शरिर काप्यो, फर्केर हेर्न सकिन तर आवाज भने सुन्दै थिए । सत्तो सराप्नेमा
पदमको काका नै रहेछन् । पदमले आजभोलि सामान बेच्दै रक्सि पिउँछ भन्ने सुनेको थिए
तर पत्याएको थिइन । कुरो सत्य रहेछ, भर्खर
थाहा पाए । पोहोर सालसम्म केटो राम्रै थियो । अब त रक्सी नखाइ बस्न नसक्ने नै भएछ
। त्यहि भएर पो अघि ठुस्केर हिडेको रहेछ । साथिहरूले कुरा त गरेका
थिए— एक थोपा रक्सी
घुट्क्याउन पाएन भने जाडोले काम छुटे झैँ काम्ने भएको छ ।
ल, विग्रेछ— पदमे ।
पसलतिर
हानिएको म त्यही हुलतिर लागे । गाउँलेहरू सबै भेला भए । चर्का चर्कि बढ्ढै थियो ।
सामान लिनेमा पल्लापट्टी बडबा रहेछन् । पदमको काका र बडबा बिच भनाभन हुँदै थियो ।
कुरामा कुरो चल्दै जाँदा एकले अर्कालाई नानाथरी आक्षेप लगाउँदै थिए । कसले के
भन्दियो कुन्नि रिसले तात्तिएका काका झ्याप्पै बडबाको घाटि न्याक्न पुगिहाले । छिनमै
गाउँलेहरूबीच झडप हुन थाल्यो । वाइसेल र युथफोर्स झैँ दूई तीन गुटमा गाउँलेहरू
छुट्टिए । एक गुटले अर्को गुटलाई रगतको नाता बिर्सेर पिट्न थाले । कोहिको बाउसँगको
रिसिभि, कोहिको घाँस चोरेको, कोहिको श्रीमतिसँगको झगडा, कसैको पधेँरोमा पानि
थाप्न नदिएको, कसैको बाख्रा बारिमा पसेको र हर्जना तिर्नु परेको...
लू ! आइज,
तलाई नमारि छाड्दिन भन्दै एकअर्कामाथि मुड्कि बजार्न थाले । तैले धेरै भयो निउ
खोजेको । यसरी आँखै आगाडि १९ दिने जनआन्दोलन झैँ गाउँलेदाजुभाइहरूबीच झडप भएको
देख्दा म रनभुल्लमा परे । कस्तो रिसिबि ? के को रिसिबि ? किन रिसिबि ? केही बुझ्न
सकिन । केहि वर्ष अघि कुखुरो मारेको, बाख्रा खेतमा पसेको, हर्जना तिरेको, भतिजको
सम्पत्ति देखेर लुट्न खोजेको, पानी थाप्न नदिएको... यस्तैयस्तै सुनियो र देखियो
पनि । न केहि बोल्न सके, न केहि सोच्न, न केहि गर्न । यस्तो हुलमुलमा बस्नु उचित
नभएकाले म निरास मुद्रामा एक्लै घरतिर लागे । घण्टौँपछि झगडा साम्य भएछ । कसैको
टाउको फुटेछ,
कसैको नाख्रि
। कोहि रमाउँदै पनि थिए रे...
00000
घर पुगेपछि आमाले झाको झार्नु भयो— किन गएको त्यहाँ ? मर्न मन लाग्यो कि क्या हो । चिनी लिन बिहानै निस्केको मान्छे अहिलेसम्म अत्तोपत्तो छैन । अब, खाना खाएर घाँस लिन जानु । कसैको घरमा जानु परेको छैन । आज देउसी खेल्ने दिन हो क्यारे ! कहिकतै जानु पर्दैन । बिहानको झगडा देखिस् नी ! आमा एकसुरमा मलाई कराउँदै थिए तर वास्ता नगरी म एक गिलास पानि पिएर ओछ्यानमा पल्टिए, एकछिनपछि भुसुक्कै निदाएछु । त्यसपछि कसरी दिन बिते पत्तै भएन । न पहिलेको जस्तो रमाइलो थियो, न देउसीभैलो नै खेलियो । पहिलाको जस्तो दाजुभाईबीचमा जुवा न तास । जति खेल्नु छ, जति रमाउँनुछ आफ्नै घर— घर भन्दा बाहिर डरैडर...
