अंग्रेजी नआउने । ग्यांङका कुनै भैरेलाइ । पढ्या भा'पो
आउनु । एकदिन फुच्चेले काबाट थापाएछ । मिनिङ पढे, पछि काम लाग्छ रे ! -ग्यांङका
सबैलाइ मिनिङ् कण्ठ पार्न सुझायो । त्यसदिनदेखि कनेरै भएपनि टाक्क-टुक्क सबैले
मिनिङ् कण्ठ पार्न थाले ।
ग्यांङमा फुच्चे, दमाइ
कान्छो, भुन्टे र म थियौँ । अंग्रेजी मात्र नपढ्ने, नआउने । अरूमा त
खप्पिस । तैपनि, दिनहु पिटाइ खाइन्थ्यो । प्राय: हातमा सिर्कानाका
डाम उठ्थे । कैले कन्सिरी मुन्तिरका भुत्ला उखालिन्थे ।
क्रिकेट मैदान जस्तो गोलो चौरीमा स्कुल थियो । एल
आकारमा । कक्षा ५ सम्म पढाइ हुन्थ्यो । स्कुल अगाडी
ठुलो भैसिआहाल थियो । आहालको पुर्व र उत्तर पट्टि
ठुला बरपिपल थिए । दख्खिनमा फुटबल, भलिबल खेल्ने चौरी ।
टालाका फुटबल खेल्न दुइतीनजना
पेले भन्दा कम थिएनन् । बाउका नयाँ, पुराना सब मोजा चोरेर
ल्याउथे । कागज, प्लाष्टिक भर्थ्यौँ । अनि, सुरू हुन्थ्यो
खेल । सबै भन्दा बढी फुच्चेले हात्तिछाप चप्पलका धेरै लोति चुडाल्यो । तर,
खुट्टाबाट पेलेको शैलि कहिल्य चुडाल्न सकेन ।
एकदिन खेल्दै गर्दा चिप्लेर अर्को होनाहार पेले
(यादव) ले हात भाँच्यो तर टालाँ फुटबल खेलेर कसैको मन भाँच्न सकेन् । त्यसदिनदेखि अर्को
पेलेले फुटबल खेल्न छाड्यो । थोत्रा मजाका बल हामीलाइ सुप्पिएर । तर केहिदिनपछि नै
हेडसरले टालाबल खेल्न प्रतिबन्ध लगाइदिनु भयो । त्यसदिनदेखि पेलेहरूले बाउका मजा
चोर्न छाडे । उता बाउका मोजा हराउन छाड्यो ।
म रूख चढ्न डराउथे । आहालमा डाइभ
हान्न भने खप्पिस । साथिहरू बादर
भन्दा कम थे'नन् । बरपिपलका जति हाँगा भाचिन्थे । सब ती झुण्डेर भाचिन्थे ।
दमाइ कान्छो हाँगामा पिङ्ग झैँ मचिन्थ्यो । म भुइबाट
कतापट्टि खस्ला भनेर आँकलन मार्थे । मुर्दो किन खस्थ्यो ? झन्
अर्को हाँगामा बाँदरले झैँ जम्प मार्थ्यो ।
बरपिपलका गेडा औधि मिठा हुन्थे । स्कुलका खाजा
हुन्थे पाकेका सिजनमा
। खानु-खाइयो । केटाहरूले टिपेर ल्याएका वरपिपलका गेडा सप्पै
मेरै लागि हुन्थे । फेदमा तीनिहरूका झोला
रूग्ने काम मेरो जिम्मामा हुन्थ्यो ।
एकदिन फुच्चेले पल्लो हाँगाबाट दमाइ कान्छोलाइ
सुनाएछ- 'हाम्रा हजुरबा'का बाले रोपेका रे यी बरपिपल !'
दमाइ कान्छोको कन्सिरि तातेछ । झोक्किदै भनेछ - 'भुत्रा
नी होइन ।'
फुच्चेले पल्लो हाँगाबाट सट हान्ने भाथ्यो । हांगा
मुन्तिर तुनरुङ्ग झुन्डियो । दमाइ कान्छोले फिल्मि स्टाइलमा बचायो ।
भोलिपल्ट, बरको रूख चढ्दै गर्दा फुच्चे झोक्कियो । भुत्रानि
ल्याइदिन्न आज त । हिजो लड्या भा मरिमरि हास्थिस् । अझै ! कुरा लाउथिस् होला बालाइ
। पर्दैन झोला रुङ्न । बोकेरै चढ्छु । खानेमन भए आफै चढ ।
फेरि कड्कियो-
जाठा ! हाम्ले चै आमाको पेटमै सिकेर आ हो र ! बा'ले
चढ्नुहुन्न भन्दै गालि गर्थे । नटेरी लुकिलुकि आँटका हाँगा मच्याउथौँ । खुरूक्क
आफै चढ् । केहि हुन्न ।
फुच्चेका झट्टा कुरा सुनेर एकछिन ट्वाल्ल भए । थुइक्क
मुला, सानो कुरामा नी रिसाम्छस् । तलाइ हिजो, त्यहिपनि केहि भा'थेन । मैले रुन्चे
स्वरमा बोले । के खाएर मन पग्लिन्थ्यो जाठ्ठाहरूको ? रिसले शरिरमा भरर काँडा मात्र
उम्रिए ।
एकछिनपछि त उल्टै सबै फुच्चेका साइडतिर पो पन्छिए, फुच्चेका
कुरामा सहमत पो भए । अन्तत: कसैले नल्याइदिने नै भए । म एक्लो परे ।
त्यहिदिनदेखि रूख चढ्न कम्मर कसे । पछि, तिनिहरू
भन्दा खप्पिस भएर निस्के । कतै रूखका हाँगा लुछिए, भाँचिए ग्यांङ्गमा नाम जोडिएर आउनथाल्यो
।
प्राय: सधै दमाइ कान्छो र म टिफिन टाइममा भाग्थ्यौँ
। फुच्चे र भुन्टे त्यति भाग्दैनथे । बारिका कान्ला उक्लिदै गरेको देखेपछि आश्विनी
सरले डिलबाट बोलाउथे । हामी कान्लामा लुक्थ्यौँ तर फर्केर जादैनथ्यौँ । फुच्चे र
भुन्टे भने जान्थे ।
भोलिपल्ट, बनमारा सिर्कनाको चुटाइ भेटिन्थ्यो ।
उल्का दुख्थ्यो । बनमारा सिर्कनोदेखि डराउथे म, तरपनि भाग्न छाड्दिनथे । बनमाराले जत्ति
त, सानामा आमाले पनि शरिर चुमिनन् होला ।
एकदिन फुच्चेले आश्विनी सरलाइ सुनाइदेछ । कन्सिरीका
भुत्ला उखाल्दिनु । भोलिबाट भाग्दैनन् । कन्सिरीका भुत्ला उखाल्ने मान्छेदेखि दुवै
डराउछन् ।
एकजना माख्ला टोलका बडबा'थे । फुच्चाफुच्चिको
कन्सिरीका भुत्ला उखालेर थुरथुर बनाउथे । ती बुढालाइ देख्यो कि टाप कस्थ्यौँ हामी ।
छेउमै पर्दैनथ्यौँ । फुच्चे एकदिन बुढाका फन्दामा परेछ । रुदै आइपुगेथ्यो । हामि
मज्जाले हासेथ्यौँ । हामिलाइ इख पोख्न एकदिन माइलिकाकिको पसलमा बुढालाइ चाउचाउ
किनेर खुवादिएछ । त्यसदिनदेखि फुच्चे बुढोको जिग्रि ।
हेर्दा हेर्दै केहि समयपछि फुच्चे हामीलाइ बुढाका
मर्न लागेका गफ उराल्ने भयो ।
तर हामी भने बुढाको छेउ कहिल्य पर्दैनथ्यौँ । परैबाट
देख्नासाथ कुलेलम ठोक्थ्यौँ । तर, फुच्चे भने हाम्रा कन्सिरीका भुत्ला उख्लिएको
हेर्न आतुर थियो ।
स्कुल पुग्नासाथ, आश्विनी सरले बोलाए । था'थ्यो -
बुढाले बोलाउछन् भन्ने, किनकी हिजोपनि टिफिनपछि भागेकै थियौँ । सरको अफिस कोठामा
छिर्दा, आज उनको हातमा बनमाराको सिर्कानो थिएन । हामी अचम्ममा पर्यौँ । कान्छो र म
खासखुस गयौँ ।
मैले कान्छाको कानमा सुटुक्क भने - 'बुढालाइ पिट्दा
पिट्दा अल्छि लागे'छ' । बुढाले अब सम्झाउछन् । काला दात देखाउदै ऊ मुस्कुरायो ।
बुढाले दुवैलाइ नजिकै बोलाए । सरासर नजिकै गयौँ । यस्तो
अरमठ्ठो हात रे'छ, नमज्जाले कन्सिरीका भुत्ला उखाले । दुवै क्वा ! क्वा रूदै
कक्षामा फर्कियौँ । सबै हामीतिर फर्केर पछिसम्म हेरिरहे ।
त्यसदिनदेखि कन्सिरीको भुत्ला संम्झेर भाग्नै
छाड्यौँ र टिफिनपछिका कक्षा नियमित पढ्न थाल्यौँ ।
चन्द्रकला मिस हुनुहुन्थ्यो । कालि थिइन तर राम्री ।
हामी भैरेलाइ के कालि, के राम्री ? सानै थियौँ । तर, उनका शरिरका प्रत्येक अंग
ठुला थिए । हामीलाइ ठुला लाग्थे । जब मिसलाइ देख्थ्यौँ, लजाउदै
हास्थ्यौँ । नाइटो झर्या छैन जिस्काउछौँ । मिस हाम्रो ग्यांङलाइ सधै हपार्थिन् । खै
! किन हपार्थिन् ऐल्यसम्म बुझ्न सकेको छैन् ।
मिस औधि बाठी ।
एकदिन मेरो नयाँ कपि हरायो । म रूदै आश्विनी सरका
पुगे । बुढाले उल्टै दुइ सिर्कना लगाइदे । म छिनमै चुप भए । अचानक झरिरहेका आशु रोक्किए
।
एकछिनपछि चन्द्रकला मिस कक्षाभित्र छिरिन् । पछि
थापाए । आश्विनी सरले पठाका रे'छन् । कपि पत्ता लागउन ।
कक्षामा २० जना थियौँ । धेरै केटी थिए । सबै
छिप्पेका । थोरै केटा थियौँ । सबै भान्टा-भुन्टे ।
मिसका हातमा उत्रैउत्रा २० वटा सतिबेरका काटी जत्रा सिन्का
थिए । सबैका हातमा थमाउदै मिस बोलिन् - 'जसले कपि चोरेको छ । भोलि आउदा त्यस्को १
इन्च सिन्को बढेको हुन्छ । पहिलो घण्टीमै सिन्का लिन आउछु । भोलि पत्ता लाग्छ चोर
। मिस यति भनेर भुत्त बाहिर निस्किइन । त्यतिनैबेला मेरो अनुहारमा खुशि बेतोडले
दौडियो । म फिस्स हाँसे ।
भुन्टे, दमाइ कान्छो, फुच्चे र म औधि मिल्थ्यौँ ।
स्कुल छुट्टि भएपछि बाटामा सँधै सँगै हुन्थ्यौँ । आजपनि सधा झैँ सँगै घर जादै
थियौँ । दशजानी बाटाको गायोको बोट मुन्तिर अचानक फुच्चे रोकियो । हामी पनि टक्क
उभियौँ । घाम महाभारतडाँडाबाट हाम्लाइ शंकालु आखाले एकोहोरो गरि नियाल्दै थियो ।
हामि गायोको बोटमा छेलिएर शितल भएको ठाउमा थ्याच्च बस्यौँ ।
मौनता चिर्दै फुच्चे बोल्यो - जाठ्ठी कालिले ।
भाच्या सिन्को बढ्छ भनि - 'भुत्रा नी बढ्दैन् ।'
भुन्टे भने अगिदेखि फत्र्याक फत्र्याक परिरहेको थियो
। फुच्चेका कुराले उसलाइ अलिकति भएपनि राहत मिलेछ क्यार ! आरामको स्वाँस लिदै, बढी
हाल्यो भने नी - उ आत्तियो ।
मा-कसम बढ्दैन् । दमाइ कान्छो गर्जियो । कालि
बाँठिछे । खै ! के गर्न आँटी । चोरेपनि, नचोरेपनि यो सिन्को बढ्दै, बढ्दैन ।
भाच्या सिन्को घण्टानि बढ्दैन । एक बढ्दैन, दुइ बढ्दैन ।
फुच्चे र दमाइ कान्छोले चोरेकै रैनछन् । अनि, किन
डराउथे । सिन्को किन बढथ्यो ?
भोलिपल्ट कक्षामा पहिलो घण्टीमै चन्द्रकला मिस देखा
परिन् । सबैले आ-आफ्नो सिन्को दिए । मिस बटुल्दै गइन् । भुन्टेले पनि दियो । तर,
अरुको भन्दा छोटो । अन्तत: चोर पक्रियो । भुन्टेले नै कपि चोरेको रे'छ ।
भुन्टेले कपि स्कुल पछाडी सतिबेरको बुट्टामा ढुंगाले
थिचेर राखेको रे'छ । चन्द्रकला मिसले कन्सिरी मुन्तिर दुइ झापड लगाइन । राता गाला बोकेर
भुन्टे फुत्त कक्षाबाट निस्केर बेतोडले दौडिएथ्यो । एकछिनपछि कपि लिएर कक्षामा
झुल्कियो ।
मा-साले चोर । फुच्चे कड्कियो ।
दमाइ कान्छो हुन्देस् ऐल्य ! छुट्टि भएसि कुरा
गरौँला । हामी चुपचाप भयौँ ।
चारजना मात्र बाटामा थियौँ । सबै गइसकेका थिए ।
स्कुल सुनसान भइसकेको थियो । सरमिस घरतिर झरिसकेका थिए । बाटामा हामी हिद्दै थियौँ । यतिबेरसम्म कोहि
बोलेका थिएनौँ ।
एक्कासि भुन्टे रूदै बोल्यो-
हिजो जब तिमेरूसँग छुट्टिए । घर पुगेर मिसले भनेको
सम्झिए, - चोरको सिन्को १ इन्च बढ्छ । कपि त मैले नै चोरेको थिए । मा-कसम तिमरूले
थाहा पायौँ भने के भनौला भनेर बेलुका सित्नै सकिन । बँच्ने उपाय अबेर सम्म सोचे तर
फुर्दै फुरेन ।
सुत्नै लाग्दा, आइडिया आयो । मिसले दिएको सिन्को
बराबरको अर्को सिन्को बनाए र सँगै सिरानीमुनि राखे, अनि सुते । बिहान बढ्या छ कि
छैन । थाहा पाइन्छ भनेर ।
बिहान उठ्दा जत्रा तत्रै । भुत्रा नी बढेन । कालिले
था नपाउने भइ भनेर खुशिले उफ्रिए । स्कुल आउदै थिए । बाटामा मन कुडियो । केहिगरि
एकैचोट ह्वात्तै बढ्यो भने त...! जे होला होला भनेर १ इन्च भाच्दिए ।
हामी गलल्ल हाँस्यौँ । ऊ पनि हास्यो ।
फुच्चेले सम्झायो - 'मुला सबथोक गर, चोर्ने काम नगर ।
चाहे अर्काको, चाहे हाम्रो ।
भुन्टेले कान समात्दै अब कहिल्यै नचोर्ने कसम खायो ।
सँगै हामिले पनि । अनि, एकअर्कामा अंगालियौँ एकछिन । त्यसदिनदेखि भुन्टेले कहिल्य
चोरि गरेन् । कसैका कक्षाबाट सामान पनि हराएन ।
ग्यांङमा, भुन्टे अरूका सामान चोर्न सिपालु । फुच्चे
फाइट खेल्न । दमाइ कान्छो सन्काहा । तुलनात्मक तिनीहरू भन्दा म सोझो थिए । ती जता
जान्थे पछि लाग्ने मै हुन्थे ।
एकदिन । आश्विनी सरले २० सम्मको दुनोट (२ एकान २
गर्दै २० सम्मको) भन्नेलाइ २० रुप्पे पैसा दिन्छु भने ।
एकछिनसम्म कसैले हात उठाएनन् ।
सबै चुपचाप रहे ।
एकछिनपछि रबि जुरूक्क उठेर म भन्छु सर भन्यो । ग्यांङ्का
हामी सप्पै ट्वाल्ल भयौँ । अस्तिभर्खर चन्द्रकला मिसले ३
एकान सोध्दा ठस ठस कन्दै थियो । जाठ्ठाले का'बाट सिकेछ
। फुच्चे हाँस्दै बोल्यो ।
'आम्मा कसम
एल्लाइ आउदैन् ।' बाज्जि ठोक्दिन्छु । फुच्चे फेरि कड्कियो ।
हामि खित्त्खितायौँ । आश्विनी सर बम्किए । नपढ्ने ल्वादहरू
! खिसी गर्छौँ । दुइ तीन सिर्कना ढाडमा बज्रिए । कन्सिरीका रौँ ठाडा भए । कान राता
। स्वास एकछिन रोक्केला, रोक्केला जस्तो भयो ।
आश्विनी सर बोले- सुरू
गर ।
रबि - २ एकान २, २
दुना ४....भन्दै गयो । अन्तमा २ दसन् २० । २० सम्मको दुनोट सकियो
सर ।
फुच्चे त्यतिनैबेला हाँस्दै बोल्यो - 'भोलि हामि
कण्ठ गरेर भनिदिम' । आश्विनी सरले ठुल्ठुला आखाले हामीलाइ निकैबेर तरिरहे....!
@ सन्तोष पौडेल - सन्तु